سلام

چشم دل تنها يك تعبير شاعرانه نيست، حقيقتى است كه در كلام الهى و سخن حضرت رسول و متون و منابع دينى هم آمده است.
تنها هاتف اصفهانى نيست كه مى‏گويد:
چشم دل باز كن كه جان بينى
آن‏چه ناديدنى است آن بينى

قرآن و حديث هم چنين فراخوانى دارد، تا ديدنى‏هاى فراتر از چشم سر و نگاه ظاهرى را ببينيم.

كور دلى و بينا دلى

وقتى آيات و نشانه‏هاى خدا بر در و ديوار و در آفاق آسمان و جهان درون در تجلى است،
وقتى خلقت تابلويى است كه عظمت و هدفدارى جهان را نشان مى‏دهد،
وقتى «موعظه» بردل مى‏نشيند و جان را دگرگون مى‏سازد،
آن چشمى كه در پهنه هستى آيات را نبيند و اين همه تابلوى جمال را مشاهده نكند، اگر كور نيست، پس چيست؟

قرآن كريم به صراحت و وضوح چنين تعبير مى كند:
«انها لا تعمى الابصار و لكن تعمى القلوب التى فى الصدور؛
همانا چشم‏ها نابينا نمى‏شود، بلكه دل‏هايى كور مى‏شود كه در سينه هاست».

اين، همان كور دلى است كه در پى لجاجت و عناد و سرسختى در برابر پذيرش حق پديد مى‏آيد و انسان را از ديدن روشن‏ترين حقيقت‏هاى آفتاب گون، محروم مى‏سازد.

اگر مولوى مى‏گويد:

چشم باز و گوش باز و اين عمى
در شگفت از چشم بندى خدا

اشاره به همين حقيقت است كه گاهى چشم سر مى‏بيند، ليكن چشم دل نابيناست و البته كه اين كوردلى علل و اسباب و ريشه‏ها و منشأهايى دارد كه بايد آنها را شناخت و زدود، تا بصيرت حاصل آيد.

موهبت بينا دلى

به همان اندازه كه نداشتن بصيرت و كوردل بودن، بد و نشانه عقب‏ماندگى ذهنى و معرفتى است، بينا دلى موهبتى الهى به شمار مى‏رود و توفيقى كه نصيب هر كس شود، با چشمى بازتر حقايق هستى را مى‏بيند و آن سوى ديوار محسوسات را هم تماشا مى‏كند و به نوعى شهود مى‏رسد.

اين، عينكى است كه به چشم هر كس نمى‏زنند و جايزه‏اى است كه به هر كس نمى‏دهند.
در كلام حضرت رسول، اين موهبت به نوعى خواست و لطف و عنايت الهى به شمار آمده است، آن جا كه مى‏فرمايد:
«ما من عبد الّا و فى وجهه عينان، يُبصر بهما امر الدنيا و عينان فى قلبه يبصر بهما امر الآخره، فاذا اراد اللَّه بعبد خيراً فتح اللَّه عينيه اللتين فى قلبه فابصر بهما ما وعده بالغيب...؛
هيچ بنده‏اى نيست مگر آن كه دو چشم در صورت دارد كه با آن دو، كار دنيا را مى‏بيند و دو چشم در دل دارد كه با آن دو امر آخرت را مى‏بيند. پس هر گاه خداوند نسبت به بنده‏اى اراده خير داشته باشد، دو چشم درون او را باز مى‏كند، تا با آن دو ديده دل، آن چه را خداوند بر اساس غيب به او وعده داده است، ببيند».

و اين همان عرفت شهودى است، يعنى كنار زدن پرده‏ها، ديدن آن سوى پرده‏هاى مادى، عبور از محسوسات، رسيدن به باورهاى يقينى، مشاهده باطن عالم، ديدن بهشت و جهنم در همين دنيا و از هم اكنون، آن روز را ديدن و براى آن كار كردن و شعله‏هاى دوزخ و سايه‏سارهاى بهشت را در اين جهان با چشم دل ديدن!

پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏وآله روزى پس از نماز صبح به جوانى كه در مسحد بود و از بى خوابى چرت مى‏زد و رنگ پريده و پريشان بود و چشمانى به گودى نشسته داشت، فرمود: «كيف اصبحت»؟ در چه حالى و چگونه صبح كردى؟وى گفت در حال يقين، پيامبر پرسيد: هر چيزى نشانه‏اى دارد، نشانه يقين تو چيست؟ گفت: يقينم، خواب از چشمم ربوده و شب‏ها نا آرامم ساخته، از دنيا و آن چه در آن است گسسته شده‏ام، گويا عرش الهى و روز قيامت و صحنه دادرسى و حشر خلايق را مى‏بينم. گويا اهل بهشت را مى‏بينم كه در نعمت‏هاى آن برخوردارند و بر تخت‏ها نشسته‏اند و گويا دوزخ را مى‏بينم كه اهل جهنم در آن در عذاب‏اند و صداى تنوره آتش دوزخ را مى‏شنوم و در گوشم مى‏پيچد.

پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏وآله به همراهانش فرمود: «هذا عبد نوّر اللَّه قلبه بالايمان...؛ اين، بنده‏اى است كه خداوند، قلب او را با ايمان، روشن ساخته است»!
و اين، يعنى همان بينايى دل و روشنى چشم درون كه در سايه ايمان و معرفت و شهود به دست مى‏آيد.